Brainspotting – jak działa na układ limbiczny, gdy „nie dajesz rady”

Jak działa Brainspotting w kontekście układu limbicznego?

„Nie daję rady, a nie wiem czemu” – to zdanie staje się coraz częstsze w gabinetach terapeutycznych. Wypowiadają je osoby, które z pozoru nie mają jasnych powodów do cierpienia: nie wydarzyło się nic dramatycznego, nie ma jednej konkretnej traumy, nie ma rozpoznanej choroby. A jednak coś się dzieje – ciało jest napięte, koncentracja słaba, sen płytki, a codzienne czynności stają się przytłaczające. Coraz więcej osób sięga w takich sytuacjach po sesje Brainspotting online – metodę terapeutyczną, która oddziałuje bezpośrednio na układ limbiczny, omijając konieczność mówienia i analizowania.

W klasycznym modelu myślenia o psychice szukalibyśmy „przyczyn” – konkretnych wydarzeń, które wywołały określony stan. Ale układ limbiczny i pień mózgu – odpowiedzialne za emocjonalne przetrwanie – nie działają liniowo ani logicznie. Nie zawsze da się powiązać objaw z konkretną historią. I właśnie dlatego warto przyjrzeć się temu, co dzieje się poniżej poziomu świadomości – w głębokich strukturach mózgu, regulujących nasze reakcje, napięcia i sposób funkcjonowania.

Gdy umysł nie wie, ale ciało pamięta

Dlatego możliwe jest, że czuję napięcie, pobudzenie albo wyczerpanie – i naprawdę nie wiem dlaczego. Czasem to nie tylko ciało jest przeciążone – umysł również błądzi w bezsilnym pytaniu: „czuję to i myślę o tym, ale nic z tego nie rozumiem”. To nie „wymówka”. To neurobiologiczny fakt.

Bo pewne ślady — emocjonalne, somatyczne, egzystencjalne — mogą być ukryte głęboko, w najstarszych częściach mózgu. W układzie limbicznym zapisane są jak błyski, nieciągłe obrazy lub sygnały, które przebijają się do świadomości tylko fragmentarycznie. Nie mamy do nich bezpośredniego dostępu – ale na poziomie podświadomym (a często lepiej powiedzieć: niesymbolicznym) czujemy, że „coś jest nie tak”.

To właśnie ten podział między odczuwaniem a rozumieniem staje się sygnałem, że warto skupić uwagę na wewnętrznych procesach — tam, gdzie narracja ustępuje miejsca głębokiemu przetwarzaniu.

Dlaczego klasyczne rozmowy nie wystarczają?

Wielu klientkom i klientom trudno jest opowiedzieć o tym, co się z nimi dzieje. Często mówią: „nie wiem, jak to nazwać” – i mają rację. Bo nie wszystko da się ująć w słowa. Niektóre stany emocjonalne są zbyt głębokie, zbyt wczesne lub zbyt złożone, by zamknąć je w logicznej narracji.

Klasyczna psychoterapia, oparta na rozmowie, może być bardzo pomocna. Ale gdy źródło trudności leży poza językiem – w odruchach, wzorcach reaktywności, pamięci ciała – rozmowa może nie wystarczyć.

Brainspotting to metoda oddziałująca bezpośrednio na układ limbiczny – sięga tam, gdzie ciało wie, zanim umysł zdąży zrozumieć. Tam, gdzie reakcje są zapisane w napięciu, oddechu, odruchach.

Brainspotting opiera się na twierdzeniu, że „where you look affects how you feel” – a lokalizacja spojrzenia umożliwia dostęp do neurologicznych śladów zapisanych w układzie limbicznym (ciało migdałowate, wzgórze, hipokamp).
Źródło: Grand, D. (2013). Brainspotting: The revolutionary new therapy for rapid and effective change.

Ten sposób pracy nie wymaga mówienia wszystkiego. Pozwala dotknąć zapisów, które pozostają poza słowami – i właśnie dlatego przynosi ulgę, gdy trudno „dać radę”, choć nie wiadomo, dlaczego.

Co oznacza „nie daję rady” z punktu widzenia układu limbicznego?

Gdy klient mówi: „Nie daję rady, ale nie wiem czemu”, często jego układ nerwowy pracuje w stanie przewlekłego pobudzenia – lub przeciwnie: zamrożenia. To może być:

nadmiar kortyzolu i adrenaliny,
zablokowana reakcja „ucieczki” lub „walki”,
chroniczne uruchomienie osi HPA (podwzgórze–przysadka–nadnercza).

W takich przypadkach organizm działa jakby był w stanie alarmowym – nawet jeśli na zewnątrz nic się nie dzieje. Układ współczulny nie ma kiedy się wyłączyć, a przywspółczulny (część brzuszna nerwu błędnego) nie ma przestrzeni, by aktywować się na nowo.

To prowadzi do zmęczenia, drażliwości, braku koncentracji, płytkiego oddechu, napięć w ciele, problemów ze snem i poczucia „jakby nic nie miało sensu”. Klient czuje się, jakby funkcjonował „na pół gwizdka” – ale nie potrafi wskazać powodu.

Neurocepcja i mikrozagrożenia

Stephen Porges, twórca teorii poliwagalnej, wprowadził pojęcie neurocepcji – nieświadomego systemu skanowania otoczenia pod kątem zagrożenia. Neurocepcja nie opiera się na logice, tylko na sygnałach z ciała, dźwięków, mikroekspresji. To znaczy, że możesz być w bezpiecznym miejscu, a Twój układ nerwowy mimo to „wyczuwa” niepokój.

Jeśli neurocepcja przez dłuższy czas odczytuje świat jako nieprzewidywalny lub zagrażający – system przeciąża się, nawet bez widocznego stresora. Taki stan można z czasem utracić z pola świadomości – i pozostać jedynie z objawami. Dlatego właśnie tak wiele osób mówi: „Nie daję rady, ale nie wiem dlaczego”.

Człowiek nie musi wszystkiego rozumieć – i nie musi być z tym sam

To, że nie wiesz, skąd się bierze Twoje przeciążenie, nie oznacza, że ono nie istnieje. Mózg nie zawsze ma dostęp do głębokich zapisów z przeszłości – szczególnie jeśli dotyczą one sytuacji przeciążających, subtelnych, wielokrotnie powtarzanych lub wcześnie doświadczanych.

Daniel Grand, twórca Brainspottingu, opisuje zjawisko ‘kapsuł neurologicznych’ – śladów pamięciowych zamkniętych w układzie limbicznym. Te kapsuły nie są dostępne dla świadomego wglądu, bo ich treść była zbyt trudna do integracji w momencie zdarzenia. Zamiast tego – zostają „zamrożone” i wywołują reakcje w ciele, zachowaniu, oddechu czy układzie odpornościowym.

To właśnie dlatego niektórzy z nas czują się przytłoczeni – mimo że „nic konkretnego się nie wydarzyło”. To nie jest słabość ani przesada. To sygnał, że Twój układ limbiczny potrzebuje nowej drogi do regulacji – bez analizowania, bez opowiadania, z dostępem do głębszego przetwarzania.

Jeśli masz poczucie, że „nie dajesz rady, a nie wiesz czemu” – Brainspotting sesje online może być drogą do spotkania się z tym, co niewypowiedziane, ale realnie odczuwane.

Źródło ilustracji: na podstawie Corrigan & Grand (2015), delMonte (2019), White (2021). Adaptacja edukacyjna.

📎 Dowiedz się więcej o metodzie Brainspotting: https://brainspotting.com
📎 Teoria układu nerwowego: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3108032/

🌀 Umów się na sesję: https://agnieszka-piekarska-pomost.pl